म्याग्दीमा २०६६ निराशा र उपलब्धी दुबै

सन्तोष गौतम, बेनी अनलाइन

म्याग्दी ३ बैशाख । राजनितिक अस्थिरताको भुमरीमा जुग्रीरहेको पश्चिम नेपालको म्याग्दी जिल्लाका लागि वर्ष२०६६ विभिन्न उपलब्धीसँगै निराशाजनक बन्यो ।

तत्कालीन प्रधानसेनापति रुगमांगत कटवाललाई माओवादी नेतृत्वको सरकारले गरेको कारबाही राष्ट्रपतिले स्विकृत नगरीदिएपछि सत्ता छाडेर सडकमा ओर्लेको माओवादीको आन्दोलन जिल्लामा वर्षो सुरु देखि अन्त सम्म पनि जारी छ । यस बिचमा एमाले अध्यक्ष झलनाथ खनाल, माओवादी उपाध्यक्ष डाक्टर बाबुराम भट्टर्राई, कांग्रेस नेता खुमबहादुर खड्का लगायत केन्द्रिय नेताहरूको जिल्लामा भएको उपस्थितीले राजनितिक कार्यर्ताहरू उत्साहीत बने ।

राजनितिक दलका गतिविधीहरू सदरमुकाम बेनी केन्द्रित भए । बैठक, भेला र सम्मेलनमा गाउँ केन्द्रित राजनितिक गर्ने निर्ण्र्ााभएपनि दलहरूले यसलाई दिर्घकालीन रुपमा निरन्तरता दिन सकेनन् । भेला, सम्मेलन र केन्द्रिय कार्यक्रम तथा संगठन विस्तार गर्ने क्रममा नेताहरू गाउँ गएपनि उनिहरूले देशको प्रमुख मुद्दा संविधान निर्माण प्रक्रियाका बिषयमा र्सवसाधारणसँग कमै मात्र छलफल गरे । वर्षो अन्त्यतिर एकिकृत नेकपा माओवादी अन्य दलबाट टाढा हुन थालेको छ । संविधान निर्माण प्रक्रिया ओझेलमा परेका कारण अन्य ठाउँमा जस्तै म्याग्दीबासी पनि वर्तमान राजनितिक स्थिती प्रती निराश छन् ।

प्राकृतीक प्रकोपबाट मानविय क्षत्ती नभएपनि सडक दर्ुघटनाका कारण यो वर्षम्याग्दीमा केहीले ज्यान गुमाए । बेनी-दरबाङ सडक खण्डमा साउन १२ गते दिउँसो भएको सडक दर्ुघटनामा नेकपा एकिकृतका जिल्ला सचिव हिराबहादुर केसी सहित ७ जनाको ज्यान गयो । पाखापानीको रायखोरमा वर्षअगावैदेखि सुरु भएको पहिरो अझै रोकीएको छैन् । रुमको अदीभारामा रुमखोलाको कटान नियन्त्रण भएपनि ज्यामरुककोटको बगरफाँट बस्तीमाथीको पहिरोका कारण जोखिममै छ ।

अनावृष्टि, अतिवृष्टी, असिना, खडेरी जस्ता मौसमी कारणले कृषी क्षेत्र प्रभावित बन्यो । अनुकुल मौसम, सिचाई सुविधा र जनशक्ति अभावका कारण कृषी उत्पादन घट्दो देखिन्छ । ग्रामिण क्षेत्रका खेतबारी बाँझै बस्न थालेका छन् । धौलागिरि, निलगीरी, अन्नपर्ूण्ा, गर्ुजा लगायत हिमाल हिउँदको अन्तसम्म हिउँबिहीन बनेको खबर चर्चित बन्यो । वर्षो अन्तमा खेतीबाली खडेरीले सुक्न थालेका छन् । यहाँका कृषहहरूले पनि जलवायु परिवर्तनको महशुस हुन थालेको बताउँछन् ।

प्राकृतीक सुन्दरताले भरिपर्ूण्ा म्याग्दी जिल्लाको पर्यटकीय स्थलहरूमा सरकारी निकाय र स्थानीयबासीबाट पदमार्ग, मोटरबाटो, होटल जस्ता पर्ुवाधार निर्माण भए । खोप्रा लेक, अन्नपर्ूण्ा आधार शिवीर, नारच्याङ गाउँ, अन्धगल्छी लगायत ठाउँ पर्यटकीय गन्तव्यको रुपमा विकास भए । राउण्ड धौलागिरि जाने पदमार्गमा पर्ने नाउराको भिरमा घोरेटो बाटो र टोड्के पुग्ने सडक बन्यो । भुरुङ तातोपानी र सिङ्गा तातोपानीमा पर्यटकको आगमन बढ्नुका साथै दग्नाम र शिखमा भेटीएका तातोपानीका मुहना संरक्षणमा स्थानीयबासीले चासो देखाएका छन । विभिन्न संम्भावना र प्रयासका बिच विश्व आर्थिक मन्दी र बेनी जोमसोम पदमार्ग सडकमा परिणत भएपछि बाहृय पर्यटक घटेको सरकारी तथ्याङ्कमा उल्लेख छ ।

विकास निर्माणको क्षेत्रमा यो वर्षराम्चे, हिस्तान, शिख, घारा, कुहँु, पाखापानी गाविसलाई सडकले छोयो बेनी दरबाङ र बेनी जोमसोम सडकको स्तरवृद्धी गर्ने काम कछुवाको गतिमा भइरहेको छ । स्थानीयबासीमा बढेको आगनमा सडक पुर्‍याउने रहर बढेको छ । यसले प्राकृतीक विपत्ति निम्त्याउने चिन्ता गर्न थालीएको छ । सरकारी तथा गैरसरकारी क्षेत्रबाट स्वास्थ्य, सरसफाई र खानेपानी सम्बन्धि योजना र कार्यक्रम सञ्चालन भइरहेका छन् । वर्षो अन्तमा भएको जिल्ला परिषद्ले ५ वर्षभत्र सबै गाविसमा सडक पुर्‍याउने योजना पारित गरेको छ ।

शैक्षिक क्षेत्रमा प्रवेशीका परिक्षाको परिक्षाफल निराशाजनक भएपनि ग्रामिण क्षेत्रमा उच्च मावि र क्याम्पस खुले । शिवाङ, शिख जस्ता दर्ुगम ठाउँमा उच्च मावि खुले, बेनीमा निजीक्षेत्रबाट न्यु वेष्ट प्वाईन्ट कलेज सञ्चालनमा आयो । बाबियाचौरमा मंगला शिक्षा क्याम्पस खुलेपछि शैक्षीक जागरण आएको छ । चिमखोलामा ताररहीतर् इन्टरनेट सेवा पुग्यो । सामाजिक कार्यकर्ता महाविर पुन अन्य ठाउँमा पनिर् इन्टरनेट विस्तार गर्न व्यस्त हुनुहुन्छ ।

वर्ष२०६६ म्याग्दीको वित्तिय क्षेत्रको विकासका लागि उपलब्धीमुलक भएको मानिएको छ । आईएमर् इ र शेयर मार्केट फाईनान्सले बेनीमा शाखा स्थापना गरे निलगिरि विकास बैङ्कले दरबाङमा पहिलो शाखा स्थापना गर्‍यो । गाउँ गाउँमा सहकारी स्थापना भए । ऋण खोज्न साहुकहाँ जानुपर्ने संस्कार परिवर्तन हुन थालेको छ । वित्तिय संस्थाहरूले जिल्लामा निक्षेप संकलन गरेर बाहीर लैजाने गरेको आरोप हटेको छैन् ।

१ सय ६४ मेघावाटको कालिगण्डकी गर्ज, अपर कालिगण्डकी, मिस्त्री, घाराखोला लगायत जलविद्युत आयोजना निर्माणको चरणमा प्रवेश गरेका छन् । ३० मेघावाट क्षमताको राहुघाट जलविद्युत आयोजना २०६६ मा नै निर्माण सुरु गर्ने भनिएपनि सो भएन् । निजि क्षेत्रको अगुवाईमा माघ पहिलो सात परम्परालाई निरन्तरता दिदै आर्थिक, साँस्कृतिक र पर्यटन विकासका लागि जिल्लामै पहिलोपटक सडक खाना महोत्सव सञ्चालन भयो ।

२०६६ म्याग्दीको शान्ति सुरक्षाका लागि चुनौतीपर्ूण्ा बन्यो भने प्रशासनीक निकाय आलोचित बन्यो । वर्षरि १२ जनाको कुटपिट र धारीलो हतियार प्रयोग गरि हत्या भयो । रत्नेचौरमा २ बालीकाको बलत्कारपछि हत्या भएको पुष्टि भएपनि अभियुक्त अझै फरार छन् । सुरक्षा निकायले गरेको मेला नियन्त्रण गर्ने प्रयासलाई सरोकारवालाले स्वागत गरे ।

तत्कालीन प्रमुख जिल्ला अधिकारी जितेन्द्र भण्डारीले फागुन १ गते माओवादीले जनयुद्धको वर्षाँठ मनाईरहेको बहुचर्चीत र बिवादीत खाद्य संस्थानको जग्गामा संम्भावित झडप रोक्न भन्दै निषेधाज्ञा लगाउँदा राजनितिक क्षेत्रबाट मात्र नभएर सामाजिक क्षेत्रबाट पनि आलोचित बन्नु पर्‍यो ।

अनेकन चुनौती र समस्यासँग संर्घष्ा गर्दै २०६६ हामीबाट टाढा हुँदैछ । विगतको समिक्षा गर्दै भविष्यप्रती सबै जिम्मेवार बनौ । नववर्ष२०६७ को पावन अवसरमा हाम्रो तर्फेखि सुख शान्ति, सम्वृद्धी र सफलताको शुभकामना ।